اکنون که جهان ما گرفتار بیماری فراگیر کووید 19 شده است، اخلاقیترین و آرمانیترین کار ممکن این است که اگر عالمان علوم مختلف در رشتۀ پزشکی و شرکتهای حامی آنها راه درمانی یا واکسنی کشف میکنند حق مالکیت معنوی آن را با افتخار برای حفظ حیات و سلامتی همۀ انسانها در اختیار همگان گذارند. همان طور که حکیمان گذشته کسانی مانند جالینوس، بقراط، و ابن سینا خود را وقف عموم بشر کرده بودند و در درمان هیچ نوع تبعیضی بین بیماران قائل نمیشدند. اما در این چهارده ماه گذشته که از شروع بیماری کرونا میگذرد شاهد چنین اقدامی نبودهایم. انتظار میرود کسانی و نهادهایی که جایی برای عرضۀ خبر و گزارش دارند درخواست لغو مالکیت معنوی کشف واکسن را مطرح کنند تا گفتمانی و فضایی عام برای چنین انتظاری شکل گیرد. در این رابطه فقط تا جایی که میدانیم چنین درخواستی از سوی رهبر حزب کمونیست فرانسه مطرح شد. خبر را اینجا ببینید.
تأسف بار است که شرکتهای داروسازی و تهیۀ واکسن از پدیدۀ فراگیری بیماری به منافع مادی بیشتر چشم دوختهاند. شرم آور است که کسانی در پی خرید سهام شرکتهایی باشند که احتمال موفقیت واکسن آنان بیشتر است. نهایت وقاحت است که قدرتهای جهانی مسئلۀ تأمین واکسن برای ملتهایی چون ایرانیان را به مسائل سیاسی گره بزنند و در این شرایط سخت مصیبت بار با اِعمال تحریمهای ناهوشمند بر درجه این مصیبت بیفزایند. مطابق کنوانسیونهای حقوق بین المللی تحریم عام و غیرهوشمند از مصادیق جنایت علیه بشریت است. خودخواهی مطلق است که کسانی که استحقاق دریافت واکسن ندارند برای رسیدن به آن حرص و وَلَع دارند. همین طور آنان که خود را شهروند درجه اول میدانند و برای خویش اولویت قائل میشوند. این اخلاق جهانی است که به ما میآموزد که در بحرانها به مشکل و بیماری همگان به چشم مشکل و بیماری خویش بنگریم و از خودخواهی به دور باشیم.