آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، در بیست و هفتمین نشست اقلیمی سازمان ملل در شرمالشیخ ۷ نوامبر (۱۶ آبان) با کلماتی غمبار نسبت به پیامدهای فاجعهبار گرمایش جهانی هشدار داد: «ما در بزرگراهی به سمت جهنم اقلیمی در حرکت هستیم و پایمان روی پدال گاز است». پیش از این کنفرانس، شماری از رهبران سیاسی و کارشناسان زنگ خطر را به صدا درآوردند و هشدار دادند که زمان برای جلوگیری از افزایش فاجعهبار دمای زمین به سرعت در حال سپری شدن است. این هشدارها ممکن است مانند نشستهای گذشته تأثیری نداشته باشند، زیرا در حال حاضر چالشهای متعدد دیگری توجه رهبران سیاسی جهان را به خود جلب کرده است: از جمله انتخابات میاندورهای در ایالات متحده، جنگ روسیه در اوکراین و اعتراضات مردمی در ایران.
گوترش این سخنان را در یک سخنرانی در جمع دهها تن از سران دولتها در شرمالشیخ گفت و درباره خشکسالی، سیل، طوفان و بالا آمدن سطح دریاها هشدار داد و گفت: «ما در حال مبارزه با زندگی خود هستیم – و در شرف شکست هستیم.” او در سخنرانی خود عنوان کرد که هدف توافق شده در پاریس در سال ۲۰۱۵ برای محدود کردن گرمایش زمین به ۱،۵ درجه در معرض خطر جدی قرار دارد. او به صراحت گفت که ایالات متحده آمریکا و چین مسئول این امر هستند، زیرا از نظر کمیت، هر دو کشور بیشترین میزان گازهای گلخانهای خسارتبار برای اقلیم را تولید میکنند و بالاتر از همه دیاکسید کربن و متان. گوترش هشدار داد به معنای واقعی کلمه بشریت یک گزینه دارد: «یا با هم کار کنند یا نابود شوند”.
گفتنی است اولاف شولتس، صدر اعظم آلمان، در این کنفرانس حضور یافت و گفت: آلمان بودجه برای حفاظت از جنگلهای سراسر جهانی را دو برابر میکند. این مبلغ باید در درجه اول برای حفظ جنگلهای بارانی و موسمی در گسترۀ کنگوی آفریقای مرکزی و در منطقه آمازون آفریقای جنوبی هزینه شود. علاوه بر این آلمان می خواهد ۱۷۰ میلیون یورو به صندوقی برای سپر حفاظتی برنامهریزی شده برای کاهش خطرات اقلیمی کمک کند. آلمان سال گذشته در کنفرانس گلاسکو، پرداخت یک میلیارد یورو برای حفاظت از جنگلها در فاصله زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ را متعهد شد. این بودجه اکنون دو برابر خواهد شد.
متأسفانه در همۀ دولتها شرکتهای بزرگی هستند که با دستآویز قرار دادن حفظ محیط زیست به “سبزشویی” میپردازند. اصطلاح “سبزشویی” به استراتژیهایی اشاره دارد که در آن شرکتها یا دولتها به طور غیرواقعی خود را دوستدار محیط زیست معرفی میکنند.
اکنون که در فصل بودجه نویسی برای سال 1402 در ایران هستیم شایسته است دولت و مجلس ایران به موضوع خشک شدن رودخانهها و دریاها، به خصوص رودخانه زاینده رود و دریاچه ارومیه، و از بین رفتن جنگلها توجه کافی و تؤأم با نگرانی دربارۀ آیندۀ به اختصاص بودجه و اقداماتی مناسب دست بزنند. حفظ حریم رودخانهها، جلوگیری از ساختن ویلاهای تفریحی در دل جنگلها، مدیریت علمی پسماند در همۀ شهرها، و طرح جامع کشت باید با قوت پیگیری شود. با خشک شدن شرق و مرکز ایران در سالهای آینده با سیل مهاجرت به شمال و شمال غرب مواجه خواهیم شد و تغییرات اقلیمی به تغییرات سیاسی اجتماعی منتهی خواهد شد.
وقتی اروپا با همۀ منابع آبی و جنگلی نگران کمبود آب و گرمای زمین در آینده است مناطق آسیایی به خصوص غرب آسیا و ایران باید بسیار بیشتر نگران باشند.